De belangstelling voor meditatie wordt de laatste jaren steeds groter. We worden overspoeld met meditatie technieken, cursussen en retraites. Wat is er aan de hand, vanwaar deze explosieve groei? Is het onze moderne samenleving, waar uiterlijk vertoon hoogtij viert? Ontstaat er een groeiende onvrede over dit eenzijdige zicht op de wereld? Zijn mensen op zoek naar een andere zienswijze tav het leven? Verlangen we om meer evenwicht te scheppen tussen onze innerlijke- en uiterlijke wereld? Willen we weer leven in harmonie met de natuur in plaats van dwars tegen haar in te gaan? Helaas moet ik het antwoord schuldig blijven.Waarom ik ben gaan mediteren? Omdat ik niet voldoende antwoord meer kreeg op de vragen die telkens in mij opkwamen. Vragen zoals: Waarom ben ik geboren? Waarom leef ik eigenlijk? Waarom lijdt ik? Wat is het doel, de zin van mijn leven? Waarom ga ik dood? Of ik ondertussen antwoord op mijn vragen heb gekregen? Nee dat niet, maar meditatie heeft wel meer vervulling aan mijn leven gegeven. Met deze site wil ik de belangstellende lezer wijzen op een aantal valkuilen die zich bij het beoefenen van meditatie kunnen voordoen en de innerlijke houding die je daar tegenover aan kunt nemen. Ik wens u veel plezier en inspiratie toe.
Wat is Meditatie?
Het mag echt een wonder heten dat zoveel mensen mediteren. Want zou je hen vragen wat meditatie nu eigenlijk is moet men het antwoord schuldig blijven.En dat zijn wij van huis uit niet gewend. Als wij ons met iets bezig houden willen we ook graag uit kunnen leggen wat we aan het doen zijn. Maar alle theorieen en pogingen tot analyse die we met ons verstand ondernemen schieten tekort als we proberen het wezen van meditatie uit te leggen.De dingen waarmee we tijdens het mediteren te maken krijgen gaan intellect, verstand en elke rationele overweging te boven. Elke verklaring die we er aan proberen te geven komt in het gunstigste geval niet verder dan een wat vage benadering van datgene wat meditatie in wezen is. Ik geef enkele voorbeelden: 'Je wordt door meditatie niet iemand anders, maar degene die je altijd al was'. 'Meditatie is een toestand van zuiver bewustzijn zonder inhoud'. 'Bij meditatie is er niets binnen en niets buiten je'. 'Met meditatie wordt God realiteit', enzovoort, enzovoort. Conclusie: Wil je echt weten wat meditatie is dan moet je het zelf in de praktijk brengen. Want praktische beoefening is de enige manier om er achter te komen wat meditatie precies is.
Wat meditatie niet is
Vaak wordt gedacht dat meditatie iets zweverigs is, iets wat buiten de werkelijkheid staat, of dat het een andere werkelijkheid is. Maar het tegenovergestelde is het geval. Meditatie is juist een poging de werkelijkheid te zien zoals ze is. Zien we de werkelijkheid dan niet? Nee, ieder mens heeft een 'afgesloten terrein' in zich, een schaduwkant. Wij hebben er een gewoonte van gemaakt om onze wereld in te delen in dingen die wáár mogen zijn en niet wáár mogen zijn. We willen maar één kant van de medaille zien ( meestal het aangename). Hierdoor weigeren we de werkelijkheid te zien zoals ze is en sluiten we als het ware onze ogen voor een deel van de realiteit.. Dit komt ons vaak duur te staan, want juist door de waarheid te onderdrukken worden we er onbewust steeds weer mee geconfronteerd. Alles van wat wij een probleem noemen is in feite verzet tegen datgene wat niet wáár mag zijn. Meditatie helpt ons onze innerlijke schaduwkanten aan het licht te brengen. In meditatie richt je je niet op één kant van de medaille, bijvoorbeeld alleen het positieve. Maar je geeft alles wat er bij je opkomt (positief of negatief) de ruimte, zonder je te laten afleiden of te vergeten waar je bent. Verder hoef je niets te doen. Je bent aanwezig zonder enig doel. In meditatie ga je beseffen dat je nergens naar toe hoeft, maar dat je er al bent en daar ontspan je je in. Dit klinkt simpel, maar is het niet, daar is veel oefening voor nodig.
De innerlijke houding
Vaak wordt gedacht dat meditatie iets zweverigs is, iets wat buiten de werkelijkheid staat, of dat het een andere werkelijkheid is. Maar het tegenovergestelde is het geval. Meditatie is juist een poging de werkelijkheid te zien zoals ze is. Zien we de werkelijkheid dan niet? Nee, ieder mens heeft een 'afgesloten terrein' in zich, een schaduwkant. Wij hebben er een gewoonte van gemaakt om onze wereld in te delen in dingen die wáár mogen zijn en niet wáár mogen zijn. We willen maar één kant van de medaille zien ( meestal het aangename). Hierdoor weigeren we de werkelijkheid te zien zoals ze is en sluiten we als het ware onze ogen voor een deel van de realiteit.. Dit komt ons vaak duur te staan, want juist door de waarheid te onderdrukken worden we er onbewust steeds weer mee geconfronteerd. Alles van wat wij een probleem noemen is in feite verzet tegen datgene wat niet wáár mag zijn. Meditatie helpt ons onze innerlijke schaduwkanten aan het licht te brengen. In meditatie richt je je niet op één kant van de medaille, bijvoorbeeld alleen het positieve. Maar je geeft alles wat er bij je opkomt (positief of negatief) de ruimte, zonder je te laten afleiden of te vergeten waar je bent. Verder hoef je niets te doen. Je bent aanwezig zonder enig doel. In meditatie ga je beseffen dat je nergens naar toe hoeft, maar dat je er al bent en daar ontspan je je in. Dit klinkt simpel, maar is het niet, daar is veel oefening voor nodig.
Vooruitgang
Zogauw we gaan mediteren willen we vooruitgang boeken. Is daar iets mis mee? Nee, natuurlijk niet, maar vooruitgang betekent voor ons over het algemeen 'er beter van worden'. Dus streven we naar het positieve en lopen weg van het negatieve. Waarom doen we dat? Omdat we er van overtuigd zijn dat als we alle negatieve, ongewenste kanten van het leven laten verdwijnen, we gaan genieten van het leven. Maar dat is juist de oorzaak van ons lijden. Het is goed om positief van negatief te onderscheiden, maar het is onmogelijkom positief van negatief te scheiden. Hoewel het het tegenpolen zijn horen ze bij elkaar, het zijn twee kanten van één medaille. Als je je dit nauwelijks kunt voorstellen, dan ben je misschien vergeten dat je zonder het negatieve te kennen niet zou weten wat positief inhoudt. Door het negatieve te ontkennen ontneem je jezelf de mogelijkheid om van het positieve te genieten. Sterker nog, hoe meer je negativiteit verwelkomt des te positiever je wordt. Het ontkennen van het negatieve ten gunste van het positieve is daarom een doodlopende weg. De kuns van mediteren is om niet te reageren naar datgene wat opkomt. Voorts streef je nergens naar en je gaat ook nergens van weg. Wat je dan moet doen? Niets, je blijft gewoon bij wat er is, positief of negatief en laat al het doen los.
Je bent alles
Wanneer je besluit om te gaan mediteren is dat meestal omdat je verlangt anders te zijn, zoals je nu bent. Je probeert dan om meditatie te gebruiken als opstapje om je van de negatieve kanten van jezelf te ontdoen.Ook al lijken die negatieve kanten van jezelf zich nauwelijks te manifesteren, in je gedachten zijn ze wel degelijk aanwezig. Je hebt alleen geleerd dat het niet netjes is om daar uiting aan te geven, maar je gedachten houden zich niet aan jouwe zogenaamde netheid.Ook in jou zit haat, wellust, afgunst,agressie, hebzucht, egoisme, leedvermaak, geweld,en noem maar op. En dat zorgt voor heel veel onrust en spanning. Juist in meditatie word je je bewust van die onrust en spanning. Je hebt dan de neiging om meditatie aan te wenden om jezelf rustig te krijgen. Is dit verkeerd? Nee daar is niets mis mee, het is alleen niet effectief. Omdat meditatie een speeltje voor je is geworden. Laten we dat eens nader bekijken Wanneer je een onrustig kind wat speelgoed geeft wordt het rustig. Het speelgoed zorgt voor afleiding, wat de onrust tijdelijk wegneemt. Zodra je echter het speeldgoed van het kind afpakt wordt het weer onrustig. Hetzelfde is het geval bij meditatie.Wat je dan voor houding aan moet nemen? Meditatie begint met de erkenning dat je niet 'dit' of 'dat' bent' bijvoorbeeld alleen maar lief en aardig, maar alles. Je hebt zowel een goede kant als een slechte kant Aanvaarding van dat je alles bent is de juiste houding. Je gaat gewoon zitten zoals je bent , met alle gedachten die in je leven zonder ze te veroordelen of weg te poetsen Je wordt pas echt rustig en ontspannen als je de totaliteit van alles wat je bent in zijn geheel aanvaardt
Worden
Zoals al eerder gezegd we zijn nooit tevreden met onszelf zoals we zijn. We hebben altijd een gevoel van tekort of dat het anders moet. We hebben een voortdurend verlangen meer te willen worden, meer te willen hebben of meer te willen zijn. We zijn steeds op zoek naar iets wat ons completer en succesvoller zal maken. Dit kan leiden tot een gevoel van 'ik moet veranderen', 'ik moet beter worden', dan pas kan ik tevreden zijn. Zo kan het gebeuren dat je door middel van een therapiegroep op een gedreven manier gaat sleutelen aan jezelf. Omdat tevredenheid uitblijft ga je shoppen in therapieland en ligt het voor de hand dat je uiteindelijk bij meditatie terechtkomt. Want je hebt gehoord dat je alleen met meditatie tevreden kunt worden. Is dat zo? Nee, dat is een misvatting. Tevreden zijn hangt namelijk nergens vanaf. Het is niet het resultaat van bepaalde handelingen, het is niet iets waar je naar toe kunt werken of iet wat je kunt bereiken door aan jezelf te sleutelen. Je kunt nooit tevreden worden. Omdat worden altijd op de toekomst gericht is. Met worden ben je altijd onderweg naar een doel in de toekomst. Zolang dit doel niet bereikt is ben je niet tevreden. Maar de toekomst komt nooit. Want is je doel bereikt dan verschijnt er onmiddelijk weer een nieuw doel. Met worden zul je daarom nooit tevreden zijn. Dus wil je uit ontevredenheid met je bestaan meditatie aan je toch al niet geringe lijstje van vaardigheden toevoegen? 'Beter van niet' Waarom niet? Omdat je niet tevreden kunt worden, je kunt alleen tevreden zijn.
Zijn
Soms duurt het een mensenleven lang of nog langer voordat je gaat beseffen dat je niet tevreden kunt worden. Met sleutelen aan jezelf in ieder geval niet, zelfs niet met meditatie. Laatst vroeg ik aan iemand waarom hij mediteerde en hij zei: 'Ik probeer mijn geest leeg te maken om met mijn Boeddha-natuur in contact te komen'. Hij vertelde ook dat hij laatst een visioen van Boeddha had gehad. Of ik dit geloofde? Absoluut, je kunt ieder visioen zien dat je wilt zien. Al wil je God zelf zien je geest zal hem laten verschijnen.Maar denk je dan tevreden te zijn?. Zodra je meditatie gebruikt om ergens anders te komen blijf je wachten en loeren op kansen die zich mogelijk in de toekomst voordoen. Hoe je op een andere manier kunt mediteren? Gewoon de gedachte opgeven over hoe je zou moeten zijn en al je pogingen om in de toekomst anders te worden staken. Dan val je terug in het hier-en nu, in zijn .Door terug te keren naar het huidige moment sta je jezelf toe te zijn wie je bent. Op dat moment heb je niets meer nodig omdat je ontdekt dat alles er al is en dat je er al bent .Dan verdwijnen al je wensen en verlangens, onrust en spanningen en voel je je tevreden en gelukkig. Of dat echt zo is? Ja natuurlijk, want hoe kun je nog langer ontevreden en ongelukkig zijn als er niets meer te verlangen, te wensen , te veranderen of te verbeteren is
Oplettendheid
De grootste vijand van het hier-en nu is het denken. Probeer maar eens een moment niet te denken. Vaak hoor je mensen zeggen dat ze in meditatie hun geest leeg maken. Maar dat is onmogelijk want het denken kan zichzelf niet wegdenken. Er bestaat niet zoiets als een lege geest maar wel een oplettende geest. Wat met opletten bedoeld wordt? Opletten in meditatie wil zeggen je gedachten gadeslaan zonder er in mee te gaan, zoals; ze te veroordelen, uit te vergroten, te vermijden, te rechtvaardigen of er op wat dan ook voor manier verandering in te brengen. Dat is wat gemakkelijker bij aangename gedachten maar moeilijker bij onaangename gedachten. Maar wat het ook voor gedachten zijn, je laat je nog door het een, nog door het ander verstoren. Je kijkt er als het ware van een afstand naar, als naar een film die zich in je hoofd afspeelt Dat is gemakkelijk gezegd dan gedaan.Want je zult algauw ontdekken dat je voortdurend de neiging hebt om in die film mee te gaan spelen, soms als een figurant, maar veel vaker als de hoofdrolspeler. Hoe je dat kunt voorkomen? Dat moet je niet proberen te voorkomen, want dan ga je er mee vechten en dat verlies je altijd. Nee, je laat het gewoon gebeuren, je bent alleen de oplettende constaterende waarnemer.Hoe vaker je ontdekt dat je je mee laat voeren door je gedachten, hoe scherper je bewustzijn wordt. Door oplettendheid ga je je denken doorgronden en zul je na verloop van tiid gaan merken dat het steeds minder grip op je krijgt Dan is het een dienaar geworden in plaats van de baas.
Jezelf zijn
Jezelf zijn is wat mij betreft het doel van meditatie.Maar je bent toch altijd jezelf? Ja dat is waar, als je tenminste weet wie je bent. Weten wie je bent lijkt op het eerste gezicht een eenvoudige zaak, maar is veel gecompliceerder dan je wel denkt. Ik hoor mensen vaak zeggen; 'je bent wat je denkt'. En daar zit nu juist de moeilijkheid. Want je bent gewend om aan je denkwereld het jezelf-gevoel te ontlenen. Maar hoe kun jezelf zijn als je leven geregeerd wordt door je gedachten Door je gedachten word je immers voortdurend geconfronteerd met angsten en innerlijke conflicten. En dat is nu juist de reden waarom je niet jezelf bent. Want door je angsten en innerlijke conflicten te ontkennen laat je slechts een gedeelte van jezelf zien. Als gevolg van die ontkenning ben je niet meer jezelf. En dat is jammer, want het heerlijke van jezelf zijn is dat je gewoon mag zijn die je bent. Hoe je jezelf weer heel kunt maken? Belangrijk is dat je datgene wat je tot nu toe ontkent hebt niet langer meer buitensluit, maar weer toeeigend als delen van jezelf. Als je mediteert kun je stap vor stap beginnen met je open te stellen voor de ongewenste en mogelijk pijnlijke aspecten van jezelf. Om ze vervolgens te omarmen en te aanvaarden in plaats van ze te ontwijken of te negeren. Op dat moment is de vraag van wie je bent opgelost en ben je helemaal jezelf.
Hier-en nu
Dit ogenblik is het enige wat bestaat. Dit vluchige moment is de enige werkelijkheid. Het verleden is voorgoed voorbij en de toekomst moet nog komen. Eigenlijk kunnen we dus niet anders zijn dan in het hier- en nu. Maar in het dagelijkse leven nemen gedachten ons voortdurend mee naar het verleden( naar iets wat er ooit was) of naar de gefantaseerde toekomst ( naar iets wat er nu niet is) Een van onze grootste problemen is dat we er 'nooit zijn' We zijn niet aanwezig, niet bewust van onszelf, noch van de situatie waarin we ons bevinden. Zitten we aan tafel te eten dan zitten we zelden aan tafel te eten. Zijn op weg naar ons werk dan staan we zelden open voor de ervaring wat je allemaal ziet en hoort. Wat we ook doen we zijn altijd ergens anders. We zitten continue in onze gedachten. Iedere gedachte voert ons onherroepelijk weg van de situatie hier-en nu. Hoe krachtiger de inhoud van een gedachte is, hoe meer het ons zal wegtrekken uit het hier-en nu. Hierdoor verliezen we het contact met onszelf en de omgeving. Meditatie is de sleutel die de deur opent naar het hier-en nu. Naarmate je meditatie zich verdiept verdwijnen gedachten en met de gedachten ook het verleden en de toekomst, het hier-en nu wordt voelbaar. Hoe merk je dat? Als je in het hier-en nu vertoeft ben je volkomen ongecompliceerd. Je bent je nog wel bewust van de bewegingen van je geest maar je bent er zelf vrij van. Als je in het hier-nu bent kunnen spontane gevoelens van blijheid, tevredenheid en liefde naar boven komen zonder dat daar enige reden voor is.
Hier-en nu in de praktijk
Je kunt alle boeken lezen over meditatie. Je kunt alle meditatiecursussen aflopen. Je kunt jarenlang op je meditatiekussentje doorbrengen. Het stelt allemaal niet veel voor als je er in het dagelijkse leven niets meedoet. Je kunt op je kussentje nog zulke mooie spirituele ervaringen hebben. Je kunt je ogen sluiten en diep naar binnen gaan, maar het gaat er uiteindelijk om wat je er met open ogen in het dagelijks leven van bakt. Anders blijft het gewoon iets kunstmatigs, iets technisch Wat heb je er aan als je op je kussentje een halfuurtje in het hier-en nu kunt zijn als je in de buitenwereld ieder moment jezelf verliest. Want leven in het hier-en nu is niet alleen de ballast van het verleden en je wensen en angsten voor de toekomst loslaten, maar ook de confrontatie met het leven aangaan. In de ontmoeting met de buitenwereld zal blijken in hoeverre je dat onder de knie hebt. De buitenwereld zal je duidelijk maken of je dat wat je op je kussentje geleerd hebt, waar kunt maken. En vaak zul je merken hoe ontzettend je nog gebonden bent aan het verleden of de toekomst. Wat je daar aan kunt doen? Gewoon bewustzijn van datgene waaraan of waar je nog vastzit. Want weet je eenmaal wat je vasthoudt dan kun je het loslaten.Het dagelijkse leven is een leerschool waar je alles in de praktijk kunt brengen . Leven in het hier-en nu is niets anders dan de uitdaging van het leven aangaan. En dat vereist moed en voortdurende aandacht en oplettendheid